Nietrzymanie stolca
Oferta:
Trzymanie stolca i gazów czyli pełna kontrola defekacji to zdolność dowolnego/mimowolnego powstrzymania parcia stolca i/lub gazów, niezależnie od konsystencji, aż do chwili wypróżnienia. Utrata tej zdolności to nietrzymanie stolca. Nietrzymanie stolca jest dolegliwością o zróżnicowanej i złożonej etiologii, wstydliwą dla chorego, wymagającą starannej diagnostyki i trudną do leczenia. Nietrzymanie stolca, czyli nabyta lub wrodzona utrata kontroli oddawania stolca jest kalectwem eliminującym chorego z życia społecznego, ograniczającym jego aktywność w rodzinie. Dwukrotnie częściej dotyczy ono osób powyżej 65 r.ż. oraz częściej kobiet niż mężczyzn. Waga i rozmiar tego problemu w Polsce nie zostały dotychczas jasno określone. Szacunkowe dane bazujące na przeprowadzonych w latach 1998-2000 badaniach są zbliżone do wyników uzyskiwanych w Europie i USA, gdzie częstość nietrzymania stolca ocenia się na 3-5% dorosłej populacji. Nietrzymanie stolca i moczu jest stanem, który w znaczny sposób zmienia warunki życia wielu kobiet i mężczyzn na całym świecie.
PRZYCZYNY
1.PIERWOTNE NIETRZYMANIE STOLCA – porażenie nerwów regulujących pracę zwieracza odbytu.
- wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego, a więc mózgu i rdzenia kręgowego
- urazy uszkadzające ośrodkowy układ nerwowy, przerwanie rdzenia kręgowego,
- guzy nowotworowe i stany zapalne ośrodkowego układu nerwowego.
- rwa kulszowa – u około 25% chorych występują zaburzenia kontroli oddawania moczu i stolca.
- po zabiegach neurochirurgicznych część chorych nie potrafi w pełni kontrolować wydalania stolca i/lub moczu
- stwardnienie rozsiane (SM) – wielu pacjentów skarży się na zaburzenia kontroli defekacji
- rozszczep rdzenia prowadzi w 80% przypadków do nietrzymania stolca
2.CZUCIOWE NIETRZYMANIE STOLCA – nieprawidłowa czynność receptorów zwieracza odbytu.
3. RUCHOWE/ MOTORYCZNE NIETRZYMANIE STOLCA – na skutek uszkodzenia zwieraczy odbytu
- poporodowe – najczęstsza przyczyna wszystkich przyczyn nietrzymania stolca,
- powikłania po operacjach w obrębie odbytu (szczeliny odbytu, ropnie okołoodbytnicze, wypadanie śluzówki odbytnicy)
- po zabiegach proktologicznych (dywulsja odbytu)
- pourazowe (urazy typu „nadzianie na pal”, urazy odbytu w wyniku gwałtu, samouszkodzenia)
- polineuropatia w przebiegu wieloletniej cukrzycy u 20% chorych przebiega z objawami nietrzymania stolca i moczu.
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna,
- proces starzenia
OBJAWY
- niemożność odróżnienia potrzeby oddania gazów/stolca
- niekontrolowane oddawanie niewielkich porcji kału
- brudzenie bielizny
W ocenie przyczyn poza pełnym badaniem klinicznym zasadnicze znaczenie mają także badania czynnościowe (manometria) i obrazowe (ultrasonografia, badania wideoproktograficzne, scyntygrafia lub NMR)
Badania obrazowe
- Badanie endoskopowe (anoskopia, rektoskopia) jest podstawowym badaniem, od którego zaczynamy diagnostykę. Jego celem jest wykluczenie organicznej przyczyny dolegliwości.
- Ultrasonografia przezodbytowa ( TAUS), w tym ultrasonografia 3D. W badaniach wykorzystuje się specjalne sondy endorektalne (z wirującą głowicą) o zakresie częstotliwości 10-16 MHz.
- MRI – obrazowanie przy użyciu rezonansu magnetycznego, najlepiej z zastosowaniem sondy doodbytniczej. Umożliwia precyzyjną ocenę stanu morfologicznego i czynnościowego zwieraczy (kurczliwość), a także ich komputerową, trójwymiarową wizualną rekonstrukcję.
- Defekografia – jest to badanie radiologiczne umożliwiające obrazowanie oraz analizę aktu defekacji.
- Dynamiczna defekografia z użyciem rezonansu magnetycznego. Standardowe metody nie zawsze pozwalają na dokładną ocenę dysfunkcji anorektalnych i dna miednicy małej. Jest to metoda stosunkowo droga i stosowana wyłącznie przez ośrodki naukowe, jednak ze względu na wysoką skuteczność diagnostyczną może stać się jedną z cenniejszych metod wizualizacyjnych
Badania czynnościowe
- Badanie manometryczne. Obecnie badania te uznaje się za rutynowe. Określa się szereg różnych parametrów pozwalających ocenić funkcję mięśni zwieraczy odbytu.
- Elektromiografia z oceną asymetrii unerwienia zwieraczy. Celem badania jest określenie ogólnej aktywności mioelektrycznej zwieracza zewnętrznego i mięśnia łonowo-odbytniczego podczas spoczynku, dowolnego skurczu zwieracza i aktu parcia na stolec. Wymaga ono specjalistycznej aparatury oraz znacznego doświadczenia w celu właściwej interpretacji wyników.
- Badania funkcji anorektalnych za pomocą barostatu. Badanie konieczne w każdym przypadku nietrzymania i zaparć, szczególnie w zaburzeniach funkcji rezerwuarowej odbytnicy.
- Centralna i obwodowa stymulacja magnetyczna. Celem badania jest wykluczenie uszkodzenia centralnych ośrodków lub nerwowych dróg przewodzących odpowiedzialnych za prawidłową kontrolę defekacji.
- Ocena czucia odbytowo-odbytniczego temperatury. Badanie progów czucia w zakresie odbytu i odbytnicy w odpowiedzi na stymulację podwyższoną temperaturą wykonuje się przy użyciu specjalnie zaprojektowanej sondy.
- Ocena czucia odbytowo-odbytniczego stymulacji elektrycznej. Test wykonywany jest w czterech kwadrantach poczynając od wysokości 8 cm do 1 cm od brzegu odbytu, przesuwając się co 1 cm.
LECZENIE
Ocena stopnia zaawansowania objawów nietrzymania stolca wg wybranej skali oraz przeprowadzone badania obrazowe (TAUS) i czynnościowe (manometria) umożliwiają szczegółowe określenie przyczyny nietrzymania stolca. Stanowi to podstawę do podjęcia właściwego leczenia i rehabilitacji. Postępowanie lecznicze zależy od przyczyny i stopnia nietrzymania stolca. Efekty leczenia zależą w dużej mierze od prawidłowej kwalifikacji, doboru metody leczenia oraz sposobu jego wykonania. Do tej pory brak było jednolitych wytycznych kwalifikacji do leczenia, jak i przyjętych modeli terapeutycznych. Zasadą jest wykorzystanie wszystkich możliwych zachowawczych metod leczenia, zanim zapadnie decyzja o leczeniu operacyjnym. Nie dotyczy to wczesnej (do 24 godzin) plastyki zwieraczy uszkodzonych w trakcie porodu.
Leczenie zachowawcze
- Zmiana przyzwyczajeń dietetycznych. Ma szczególne znaczenie, gdy przyczyną nietrzymania są biegunki lub przewlekłe zaparcia. Modyfikacja diety w znacznym stopniu zmniejsza nasilenie objawów.
- Środki farmakologiczne. Do najczęściej stosowanych należy loperamid, kodeina oraz difenoksylat, metoksamina i amitryptylina jako środki wspomagające.
- Odpowiedni trening mięsni dna miednicy i zwieraczy, biofeedback.
Leczenie operacyjne
- Pierwotne nietrzymanie stolca –sztuczny odbyt
- Czuciowe nietrzymanie stolca- operacyjne (przeszczep śluzówki)
- Motoryczne – operacyjne (plastyka zwieraczy)