Leczenie raka jelita grubego
Oferta:
Metoda leczenia raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby w momencie ustalenia rozpoznania.
Zawsze podstawową metodą leczenia nowotworów jelita grubego jest operacja i w każdym przypadku należy rozważyć jej wykonanie. Trzeba jednocześnie podkreślić, że operacja nie zawsze jest możliwa, a czasem jej przeprowadzenie należy odłożyć na później – po zakończeniu stosowania innych, wstępnych (tzw. neoadjuwantowych) metod leczenia.
Jeśli nowotwór jelita grubego jest bardzo mały lub ograniczony do niewielkiego polipa, możliwe bywa miejscowe wycięcie samego guza/polipa bez wycinania fragmentu jelita. Zabieg taki można wykonywać w zależności od umiejscowienia i rodzaju zmiany laparoskopowo albo endoskopowo (wykorzystując kolonoskopię lub rektoskop operacyjny).
W większości przypadków raka jelita grubego konieczne jest jednak wycięcie guza wraz z fragmentem jelita grubego. Zabieg taki wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Zazwyczaj wykonywany jest poprzez cięcie na skórze brzucha o długości 15–30 cm. Istnieje kilka rodzajów standardowych operacji: w przypadku raka w prawej części jelita grubego (kątnica, wstępnica, prawa część poprzednicy) zazwyczaj wykonuje się tzw. prawostronną hemikolektomię. Z kolei w przypadku zmian w lewej części poprzecznicy, zstępnicy i górnej części esicy zwykle wykonuje się „lewostronną hemikolektomię”. Czasem wycina się także esicę z górną częścią odbytnicy, jeśli guz jest położny w tych odcinkach jelita grubego. Wreszcie w przypadku guzów odbytnicy wycina się dolną część esicy z odbytnicą (czasem konieczne jest wycięcie również odbytu). Jeśli z różnych powodów nie da się zeszyć obu wolnych końców jelita („zespolenie jelitowe”), to koniec górny należy przekształcić w tzw. przetokę kałową albo „sztuczny odbyt”
Leczenie chirurgiczne
Leczenie raka jelita grubego polega na usunięciu odcinka jelita zajętego przez guz nowotworowy wraz z marginesem zdrowych tkanek oraz wycięciem krezki (część tkanek, zbudowanych głównie z tkanki tłuszczowej i włóknistej, w której przebiegają naczynia krwionośne oraz limfatyczne wraz z regionalnymi węzłami chłonnymi). Zakres jest związany także z przebiegiem naczyń krwionośnych i unaczynieniem przez nie danego odcinka jelita. Jeśli wytnie się zbyt mały odcinek jelita grubego, a przetnie się naczynia krwionośne, może dojść do martwicy pozostałego odcinka jelita. Zbyt małe wycięcie jelita z krezką powoduje także pozostawienie części węzłów chłonnych wraz z ewentualnymi przerzutami, co czyni zabieg nieradykalnym.
Zakres wycięcia jest jedną z podstaw szkolenia chirurga i stanowi standard postępowania.
W zależności od zajętego odcinka grubego wyróżniamy zakresy wycięcia:
| Umiejscowienie guza | Zakres wycięcia | Nazwa łacińska zabiegu |
|---|---|---|
| Kątnica, wstępnica | Prawa część okrężnicy | Wycięcie prawej połowy okrężnicy |
| Zgięcie wątrobowe | ||
| Poprzecznica | Poprzecznica | Wycięcie poprzecznicy |
| Zgięcie śledzionowe | Lewa część okrężnicy | Wycięcie lewej połowy okrężnicy |
| Zstępnica | ||
| Esica | Wycięcie esicy | Wycięcie esicy |
| Górna, środkowa część odbytnicy | Wycięcie górnej (środkowej i górnej) części odbytnicy | Resekcja odbytnicy |
| Dolna część odbytnicy | Wycięcie całej odbytnicy. Resekcja brzuszno-kroczowa (amputacja odbytnicy), z wytworzeniem stomii | Amputacja odbytnicy z wyłonieniem stomii na stałe |
W ostatnich latach podejmuje się próby wycinania fragmentów jelita grubego z nowotworem za pomocą laparoskopu, jednak nie jest to jeszcze postępowanie przyjęte we wszystkich ośrodkach, choć wydaje się, że nie wiąże się z gorszymi pod względem skuteczności wynikami odległymi. Z drugiej strony trzeba podkreślić, że nawet jeśli dany oddział chirurgiczny dysponuje odpowiednim sprzętem, a jego personel jest przeszkolony w tego rodzaju zabiegach, nie oznacza to, że wszystkie operacje jelita grubego będą wykonywane laparoskopowo. Decyzja o możliwości przeprowadzeniu takiego zabiegu zależy od rozmiaru i umiejscowienia guza, chorób współistniejących oraz preferencji chorego.
W niektórych przypadkach konieczne jest założenie w trakcie operacji jelita grubego tzw. stomii („przetoka kałowa”, „sztuczny odbyt”, „kolostomia”). Jest to otwór w ścianie brzucha, do którego doprowadzony jest końcowy odcinek jelita i przez który stolec przedostaje się na zewnątrz, do umieszczonego nad otworem plastikowego zbiornika (worka stomijnego). Taka sytuacja bywa również nazywana odbytem sztucznym. Przetoka taka może być przejściowa, ale może być również rozwiązaniem ostatecznym. Czasem stosuje się także tzw. przetokę jelitową „protekcyjną”, aby na kilka miesięcy (na okres potrzebny na wygojewnie zespolenia) treść jelitowa nie przechodziła przez zeszyty (zespolony) odcinek jelita. Taką przetokę (jejunostomię) zakłada się czasowo, tzn. planuje się zamknięcie stomii i przywrócenie naturalnej drogi oddawania stolca w późniejszym czasie (od kilku tygodni do kilku miesięcy).
W przypadku chorych z bardzo zaawansowanymi nowotworami jelita grubego konieczne może być przeprowadzenie operacji wielonarządowych. Dzieje się tak w sytuacji, gdy nowotwór nacieka sąsiednie organy i aby można było usunąć go w całości, trzeba wyciąć częściowo lub doszczętnie zajęty organ (np. żołądek, wątrobę, śledzionę, nerkę, ścianę brzucha, pęcherz moczowy itp.).
Chemioterapia (oraz nowoczesne ukierunkowane leczenie molekularne) wykorzystuje się w leczeniu nowotworów jelita grubego zarówno przed operacją, jak i po niej. Zastosowanie chemioterapii przed operacją może w niektórych przypadkach powodować zmniejszenie masy guza i przez to ułatwiać pracę chirurga oraz zwiększyć efektywność operacji, wyrażoną szansami na pełne wyleczenie. Z kolei zastosowanie chemioterapii po zabiegu operacyjnym ma poprawić przeżycie chorych poprzez zniszczenie ewentualnie krążących w organizmie komórek nowotworowych.
Leczenie napromienianiem (radioterapia) jest najczęściej wykorzystywane w leczeniu nowotworów odbytnicy, czyli części jelita grubego położonej tuż przed odbytem. Stosowane jest albo przed operacją (najczęściej), albo po niej. Przed operacją ma doprowadzić do zmniejszenia guza, umożliwiając w ten sposób operację lub ją ułatwiając, natomiast po operacji ma za zadanie zniszczyć ewentualne pozostałości nowotworu. Napromienianie można stosować również w leczeniu objawów nowotworów jelita grubego, np. bólu.
W ostatnich latach powstało wiele leków tzw. terapii ukierunkowanej molekularnie. Są to leki, które potrafią „rozpoznać” komórki nowotworowe i niszczyć je, zazwyczaj bez znaczniejszej szkody dla większości komórek zdrowych. Obecnie leki te używane są u niektórych chorych jako leki uzupełniające klasyczne sposoby leczenia opisane powyżej. Należy podkreślić, że nie we wszystkich przypadkach można wykorzystać leki z tej grupy, warunkiem ich użycia jest bowiem wrażliwość komórek danego rana na dany lek. Również skuteczność tych leków cechuje się istotnymi ograniczeniami.
W zaawansowanym raku jelita grubego dochodzi do rozsiewu komórek nowotworowych. Najczęściej przerzuty powstają do wątroby, węzłów chłonnych, płuc, kości, rzadko do mózgu.
Leczenie przerzutów nowotworowych
Leczenie może przedłużyć życie niektórych osób z przerzutami nowotworowymi. Ogólnie rzecz biorąc głównym celem leczenia w przypadku przerzutów nowotworowych jest kontrola wzrostu nowotworu i zmniejszenie związanych z nim dolegliwości. Przerzuty nowotworowe mogą powodować poważne upośledzenie funkcjonowania organizmu i większość z osób, które umierają z powodu nowotworu, ginie tak naprawdę z powodu przerzutów. Przerzuty nowotworowe mogą być leczone za pomocą terapii ogólnoustrojowej (chemioterapia, leczenie biologiczne, terapia celowana, hormonoterapia), terapii miejscowej (operacja chirurgiczna, radioterapia) lub z wykorzystaniem obu metod. Wybór metody leczenia zależy głównie od typu pierwotnego nowotworu, rozmiaru, lokalizacji i liczby przerzutów, wieku pacjenta, jego ogólnego stanu zdrowia i dotychczasowego przebiegu leczenia.